Συνολικοί Δείκτες

Η Ελλάδα στο διεθνές περιβάλλον

Το 2010, για πρώτη φορά μετά από μια μακρόχρονη ανοδική πορεία, σημειώνεται κάμψη στην ελληνική παραγωγή επιστημονικών δημοσιεύσεων. Αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο που οι ελληνικές δημοσιεύσεις όσον αφορά την απήχηση, την πρωτοτυπία, την ποιότητα και την αναγνωρισιμότητα τοποθετούνται δυναμικά στο διεθνές περιβάλλον: οι συνολικοί δείκτες και η θέση της Ελλάδας στην ΕΕ, τον ΟΟΣΑ και διεθνώς αναβαθμίζονται, η απήχηση των δημοσιεύσεων αυξάνεται και οι επιδόσεις των φορέων βελτιώνονται. Ο αριθμός των αναφορών στις ελληνικές δημοσιεύσεις, ο οποίος αποτελεί και τη βάση για τον υπολογισμό των βιβλιομετρικών δεικτών, συνεχίζει να αυξάνεται.

Αναλυτικότερα:

• Ο αριθμός των ελληνικών επιστημονικών δημοσιεύσεων αυξάνεται συνεχώς έως το 2009, με ρυθμούς σημαντικά μεγαλύτερους από τις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΟΟΣΑ. Το 2010 η συνεχής αυτή ανοδική πορεία ανακόπτεται και η Ελλάδα καταγράφει αρνητικό συντελεστή μεταβολής. Μειωμένοι εμφανίζονται οι (θετικοί) συντελεστές μεταβολής του αριθμού δημοσιεύσεων του ΟΟΣΑ και της ΕΕ.
• Με βάση τα στοιχεία του 2010, η Ελλάδα συμμετέχει στο 2,4% των επιστημονικών δημοσιεύσεων της ΕΕ και στο 0,85% του ΟΟΣΑ, αυξάνοντας κατά πολύ τα μερίδια που είχε το 1996.
• Όσον αφορά τον αριθμό των αναφορών, η Ελλάδα παρουσιάζει επίσης, μεγαλύτερους ρυθμούς αύξησης σε σχέση με τις χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 1996-2010. Την πενταετία 2006-2010 οι ελληνικές δημοσιεύσεις έλαβαν 277.130 αναφορές, αριθμό σχεδόν πενταπλάσιο από το 1996.  
• O μέσος όρος των αναφορών ανά δημοσίευση αποτελεί μια ικανοποιητική προσέγγιση για την εκτίμηση της απήχησης των δημοσιεύσεων, ιδιαίτερα σε επίπεδο χωρών. Την πενταετία 2006-2010, οι ελληνικές δημοσιεύσεις λαμβάνουν κατά μέσο όρο 4,98 αναφορές ανά δημοσίευση, ξεπερνώντας το μέσο όρο αναφορών στον ΟΟΣΑ (4,79) ενώ στην ΕΕ ο μέσος όρος των αναφορών ανά δημοσίευση είναι 5,52. Την πενταετία 1996-2000 ο μέσος όρος των αναφορών στις ελληνικές δημοσιεύσεις ήταν μόλις 2,45.

• Ο σχετικός δείκτης απήχησης των ελληνικών δημοσιεύσεων συνεχίζει την ανοδική πορεία που εμφανίζει σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 1996-2010, και λαμβάνοντας την τιμή 1,04 εμφανίζεται αντίστοιχος με τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ ενώ σε σχέση με την ΕΕ διαμορφώνεται στο 0,90.

• Βελτιωμένοι εμφανίζονται επίσης οι υπόλοιποι δείκτες που μετρήθηκαν στο πλαίσιο της μελέτης και σχετίζονται με την αναγνωρισιμότητα των ελλήνων επιστημόνων και την απήχηση του ερευνητικού τους έργου στη διεθνή κοινότητα. Την πενταετία 2006-2010, το ποσοστό δημοσιεύσεων που λαμβάνουν αναφορές (% cited publications) για τις ελληνικές δημοσιεύσεις διαμορφώνεται σε 65,6%. 

Κυριότεροι συντελεστές στην παραγωγή επιστημονικών δημοσιεύσεων

Οι τρεις σημαντικότερες κατηγορίες ελληνικών φορέων, ως προς τον αριθμό δημοσιεύσεων, είναι τα Πανεπιστήμια, οι Δημόσιοι Φορείς Υγείας και τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας. Ακολουθούν τα ΤΕΙ, οι Λοιποί Δημόσιοι Ερευνητικοί Φορείς,οι Ιδιωτικοί Φορείς Υγείας, οι Λοιποί Ιδιωτικοί και τέλος, οι Λοιποί Δημόσιοι Φορείς.

• Την πενταετία 2006-2010 η συμμετοχή των Πανεπιστημίων στο σύνολο των ελληνικών δημοσιεύσεων είναι 79% (43.960 δημοσιεύσεις), των Δημόσιων Φορέων Υγείας 14,3% (7.933 δημοσιεύσεις), των Ερευνητικών Κέντρων της ΓΓΕΤ 12%, (6.675 δημοσιεύσεις),  των ΤΕΙ 5,2% (2.868 δημοσιεύσεις), των Λοιπών Δημόσιων Ερευνητικών Φορέων 3,3% (1.862 δημοσιεύσεις), των Ιδιωτικών Φορέων Υγείας 2,6% (1.441 δημοσιεύσεις), των Λοιπών Ιδιωτικών Φορέων 2,3% (1.291 δημοσιεύσεις) και των Λοιπών Δημόσιων Φορέων 1,7% (942 δημοσιεύσεις).   

• Το 2010 οι περισσότερες κατηγορίες φορέων, εκτός από τα Ερευνητικά της ΓΓΕΤ, εμφανίζουν κάμψη στον αριθμό των δημοσιεύσεών τους. 

• Σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 1996-2010 η εξέλιξη των δεικτών που αφορούν την απήχηση των δημοσιεύσεων είναι θετική για τις επιμέρους κατηγορίες φορέων και συμβαδίζει με την άνοδο των σχετικών δεικτών του συνόλου των ελληνικών δημοσιεύσεων. 
• Τα υψηλότερα ποσοστά δημοσιεύσεων με αναφορές επιτυγχάνουν τα  Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ και οι Ιδιωτικοί Φορείς Υγείας, με ποσοστά 75% και 69,5% αντίστοιχα την πενταετία 2006-2010.
• Υψηλότερη απήχηση από τον παγκόσμιο μέσο όρο επιτυγχάνουν οι δημοσιεύσεις που προέρχονται από τα Ερευνητικά Κέντρα που εποπτεύονται από τη ΓΓΕΤ και τους Ιδιωτικούς Φορείς Υγείας, με σχετικούς δείκτες απήχησης 1,20 και 1,18 αντίστοιχα.

Επιστημονικά πεδία ελληνικών επιστημονικών δημοσιεύσεων

Για την αποτύπωση της ερευνητικής δραστηριότητας σε επιστημονικούς τομείς χρησιμοποιήθηκαν τα έξι κύρια επιστημονικά πεδία “Natural Sciences”, “Engineering & Technology”, “Medical & Health Sciences”, “Agricultural Sciences”, “Social Sciences” και “Humanities” και οι υποκατηγορίες τους, σύμφωνα με το αναθεωρημένο εγχειρίδιο Frascati “Revised Field of Science and Technology Classification” του ΟΟΣΑ.

• Οι περισσότερες ελληνικές δημοσιεύσεις (53,4% το 2010) κατατάσσονται στο επιστημονικό πεδίο “Natural Sciences” και ακολουθούν τα πεδία “Medical & Health Sciences” (42%), “Engineering and Technology” (23,1%), “Social Sciences” (10,7%), “Agricultural Sciences” (5,1%) και "Humanities" (1,7%).
• Στη διάρκεια της περιόδου 1996-2010, τα επιστημονικά πεδία “Natural Sciences” και “Engineering and Technology” παρουσιάζουν μείωση, τα πεδία “Medical & Health Sciences”, “Social Sciences” και "Humanities" έχουν αυξητικές τάσεις, ενώ το πεδίο “Agricultural Sciences” διατηρεί σχεδόν σταθερά μερίδια.
• Την πενταετία 2006-2010, οι σχετικοί δείκτες απήχησης των ελληνικών δημοσιεύσεων στα κύρια επιστημονικά πεδία βελτιώνονται. Η υψηλότερη απήχηση (σχετικός δείκτης απήχησης: 1,14) καταγράφεται στο πεδίο “Humanities”, και ακολουθούν τα πεδία "Engineering and Technology” (1,12), "Agricultural Sciences" (0,99), ”Natural Sciences” (0,97), “Medical and Health Sciences” (0,93) και “Social Sciences”  (0,81).
• Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι εξειδικευμένες θεματικές περιοχές των έξι κύριων επιστημονικών πεδίων στις οποίες οι ελληνικές δημοσιεύσεις έχουν μεγαλύτερη απήχηση από το μέσο όρο των αντίστοιχων δημοσιεύσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Την πενταετία 2006-2010, οι θεματικές περιοχές με τους υψηλότερους δείκτες απήχησης ανά επιστημονικό πεδίο είναι: ”atmospheric science” με σχετικό δείκτη απήχησης 1,35 στο πεδίο ”Natural Sciences”,  “energy” με σχετικό δείκτη απήχησης 1,77 στο πεδίο “Engineering and Technology”,  “critical care and intensive care medicine” με σχετικό δείκτη απήχησης 1,43 στο πεδίο “Medical and Health Sciences”, “food science” με σχετικό δείκτη απήχησης 1,10 στο πεδίο “Agricultural Sciences”, “transportation” με σχετικό δείκτη απήχησης 1,34 στο πεδίο “Social Sciences” και “archeology” με σχετικό δείκτη απήχησης 2,10 στο πεδίο “Humanities”.
• Όσον αφορά τις κατηγορίες φορέων οι οποίες εμφανίζουν υψηλές επιδόσεις σε κάθε επιστημονικό πεδίο, διακρίνονται: στο επιστημονικό πεδίο “Natural Sciences” τα Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ (σχετικός δείκτης απήχησης 1,11), στο πεδίο «Engineering & Technology” τα Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ (1,25) και οι δημοσιεύσεις των Πανεπιστημίων (1,13), στο πεδίο “Medical & Health Sciences” τα Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ (1,22), οι Ιδιωτικοί Φορείς Υγείας (1,17) και οι Λοιποί Δημόσιοι Ερευνητικοί Φορείς (1,03), στο πεδίο “Agricultural Sciences” τα Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ (1,06) και τα Πανεπιστήμια (1,05), στο πεδίο “Social Sciences” τα Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ (1,11) και στο πεδίο “Humanities” τα Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ (2,55) και τα Πανεπιστήμια (1,04).

Συνεργασίες

Στη διάρκεια της δεκαπενταετίας 1996-2010, παρατηρείται μεγάλη αύξηση στο ποσοστό των δημοσιεύσεων που πραγματοποιούνται με συνεργασία, είτε με ελληνικούς ή είτε με ξένους φορείς.

• Το 2010 62,3% των ελληνικών δημοσιεύσεων είναι προϊόν συνεργασίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 1996 ήταν 51,5%. 
• Τo 2010 39,5% των ελληνικών δημοσιεύσεων παράγεται με τη συνεργασία φορέων από το εξωτερικό ενώ στο 32,1% καταγράφεται συνεργασία  μεταξύ ελληνικών φορέων. 
• Ιδιαίτερη αύξηση σημειώνεται στις συνεργασίες μεταξύ των ελληνικών φορέων, πιθανό αποτέλεσμα της χρηματοδότησης εθνικών κοινοπραξιών για την υλοποίηση ερευνητικών έργων.
• Ο αριθμός των συνεργασιών με τη διεθνή ερευνητική κοινότητα, εμφανίζει επίσης αύξηση, αν και με μικρότερους ρυθμούς από τις ελληνικές συνεργασίες.  Την τελευταία πενταετία 2006-2010 οι Έλληνες επιστήμονες συνεργάσθηκαν με επιστήμονες από 166 χώρες σε όλο τον κόσμο. Ο μεγαλύτερος αριθμός συνεργασιών πραγματοποιείται με τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία.
• Ο βαθμός και ο τύπος συνεργασιών διαφοροποιείται σημαντικά στις διάφορες κατηγορίες φορέων. Τα Πανεπιστήμια έχουν το μεγαλύτερο, από όλες τις κατηγορίες φορέων, ποσοστό δημοσιεύσεων χωρίς συνεργασίες που την πενταετία 2006-2010 διαμορφώνεται στο 37,9%. Tα Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΤ παρουσιάζουν μεγάλη διεθνή δικτύωση και καταγράφουν το μεγαλύτερο ποσοστό σε διεθνείς συνεργασίες (54% την πενταετία 2006-2010). Οι συνεργασίες με ελληνικούς φορείς καταλαμβάνουν σημαντικά ποσοστά σε όλες τις κατηγορίες φορέων και το μεγαλύτερο ποσοστό (73,5% την πενταετία 2006-2010) έχουν οι Ιδιωτικοί Φορείς Υγείας.  
• Οι περισσότερες από τις δημοσιεύσεις που πραγματοποιούνται με τη συνεργασία ελληνικών φορέων, περιλαμβάνουν τα Πανεπιστήμια ως έναν από τους συνεργαζόμενους φορείς. Ισχυρή είναι η δικτύωση που καταγράφεται μεταξύ των Πανεπιστημίων και των Ερευνητικών κέντρων της ΓΓΕΤ και μεταξύ των Πανεπιστημίων και των Δημόσιων Φορέων Υγείας.